Stiekem fietspaden afschaffen in de duinen

Reijnoud de Haan van Fietsersbond Bergen vindt het schandalig wat er gebeurt in de duinen. Als ik De Haan spreek heeft hij net samen met Jaap Moerman van Fietsersbond Haarlem een gesprek gehad met de provinciale vertegenwoordiging van BBB. ‘Het is moeilijk om mensen te spreken te krijgen. Het gaat allemaal zo stiekem. Besluiten worden genomen zonder burgers erin te kennen.’

De Haan ontdekte in 2020 bij toeval dat een fietspad door de duinen, de Blijdensteinsweg, niet meer geveegd werd en dat er hopen zand lagen. ‘Er werd bewust niks meer aan gedaan. Maar het is een heel populair fietspad en als je een stukje fietspad afpakt, tast je het hele netwerk aan. Nederland is een klein land met volle fietspaden. Sluit je één fietspad af, wordt het op een ander fietspad nog drukker. Eerst laten ze de fietspaden bij Bergen versloffen, dan is Schoorl aan de beurt en dan Castricum.’

‘Er is nog helemaal geen beleid van de provincie hoe om te gaan met de combinatie van natuurbeheer en recreatie. Feitelijk was het altijd èn èn, en nu zou dat opeens niet meer zo zijn? Dus weg fietsplezier in de duinen? Twee stranden in de regio Haarlem waar je alleen met de fiets kunt komen, zijn nu al niet bereikbaar. Rondjes fietsen door de duinen is helaas niet of nauwelijks mogelijk.’

‘Wij vinden het bizar dat je een vijftig jaar oud fietspad (Blijdensteinsweg) en een tachtig jaar oud fietspad (Kattendel) opoffert voor duinverstuiving. Nu doen ze net of het fietspad de schuld is van de problemen, maar ze hadden voordat ze het proces van duinverstuiving in gang zetten moeten bedenken hoe ze het fietspad open konden houden. Je mag niet zomaar een weg aan de openbaarheid onttrekken.’

Meewerkstand

Keer op keer bedenken onze vrijwilligers creatieve, slimme oplossingen, we zitten echt in meewerkstand. Maar als dan alles meteen wordt afgeschoten, nog voordat plannen getoetst zijn, kun je daar echt moedeloos van worden. Verstuivende duinen zijn een maatregel om biodiversiteit te bevorderen, vanwege hoge stikstofuitstoot. Natuurlijk een goed idee om dat uit te voeren, maar je kunt fietsers niet de dupe laten worden van problemen die veroorzaakt zijn door de A8 en A9 en een Tata Steel die hun vervuilende stoffen het duingebied inblazen.”

Pro natuur en recreatie

‘Als Fietsersbond zijn wij voor natuur en recreatie voor de deur. Mensen moeten in hun eigen omgeving kunnen recreëren en geen kilometers hoeven rijden of het vliegtuig moeten pakken om iets moois te beleven. Het helpt tegen problemen van deze tijd als bewegingsarmoede, depressies en obesitas. Bovendien is het ook een belangrijke internationale route (EuroVelo) en een LF-route, waar ook veel potentie in zit voor meer woon-werk verkeer.’

Aan de ene kant zijn zijn Fietsersbond Bergen en Fietsersbond Haarlem gefrustreerd over het proces, het stiekeme gedoe van de natuurbeheerders en de slappe houding van de provincie Noord-Holland. Aan de andere kant zijn ze boos over de kokervisie van de natuurbeheerders van het gebied (PWN, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer), die het belang van fietspaden weigeren in te zien en geen enkele moeite doen mee te denken over alternatieven. Het gebied is van groot belang voor recreanten, maar ook voor mensen die in het gebied wonen en die een mooie route naar het strand, school of het werk willen hebben.

Fietsersbond Bergen en Fietsersbond Haarlem staan gelukkig niet alleen. De gemeenten Bergen en Bloemendaal willen fietsen juist bevorderen. Het Landelijk bureau van de Fietsersbond en onder meer het Landelijk Fietsplatform, de ANWB de wielersportbond NTFU en diverse lokale partijen strijden mee voor het behoud van de fietspaden.

2010: PWN wil fietspad bij Kattendel in Bloemendaal opheffen. Fietsersbond Haarlem start petitie voor het behoud van dat fietspad.
Succes: PWN zegt toe aan gemeente Bloemendaal dat het fietspad blijft bestaan.

27 februari 2021: Fietsersbond Bergen schept met vrijwilligers en steun van het Landelijk Fietsplatform zand van het fietspad bij Blijdesteinsweg. Het is onmogelijk over het zand te fietsen. Fietsers moeten afstappen en hele einden lopen met de fiets aan de hand. Het is ook een drama voor oudere fietsers. Soms raken fietsen beschadigd of vallen mensen.
Naar aanleiding van de actie heeft de Provincie vorig jaar met natuurbeheerder PWN en Staatsbosbeheer afgesproken om het fietspad Blijdensteinsweg tot 2026 schoon te houden. Bij dat schoonvegen moet je niet denken aan een paar gemeentewerkers met bezems. Daar komen grote vrachtwagens bij kijken.
Na drie februaristormen op een rij zegt PWN dat het geen doen meer is om het fietspad bij kattendel schoon te vegen voor het zomerseizoen en stopt ermee.

11 januari 2023: Brief van ANWB, Fietsplatform, wielersportbond NTFU en Fietsersbond Bergen aan de Provincie Noord-Holland met oproep om het netwerk van fietspaden te behouden dan wel een goed alternatief te bieden. Uit de brief: ‘Juist met een aantrekkelijk netwerk van fiets- en wandelroutes krijgen we ook meer mensen uit de auto, op de fiets. Met de bekende voordelen voor klimaat, natuur en stikstofvermindering tot gevolg. Maar het zorgt ook voor het verbeteren van zowel de fysieke als mentale gezondheid van bewoners en omwonenden in de regio.’

8 mei 2023: Start Petitie Behoud de duinfietspaden: Kattendel en Blijdensteinsweg.

14 mei 2023: Fietsersbond Haarlem legt rode loper uit over het stuifduin. De Rode Loper verbeeldt het voorstel van de Fietsersbond om lichte makkelijk te verplaatsen ‘kluunmatten’ neer te leggen over het duin zodat fietsers en wandelaars bij strandslag Kattendel kunnen blijven komen.

23 juni 2023: Fietsersbond Bergen organiseert een demonstratieve fietsexcursie vanuit Bergen aan Zee om de schoonheid van de bedreigde fietsroutes te laten zien.

15 maart 2024: Fietsersbond Haarlem doet een oproep om vlonders te leggen over de diepe plassen water die fietsen in de Kennemerduinen onmogelijk maken: De duinbeheerders lijken nu maar één oplossing te zien: de fietspaden afsluiten. Waarom worden er geen vlonders over de plassen heen gelegd? Fietsstranden Kattendel en Duin & Kruidberg zijn niet bereikbaar. De fietsroute via het Vogelmeer is sinds eind november 2023 niet mogelijk in verband met hoog water.

20 maart 2024: Fietsersbond Bergen trekt aan de bel met een persbericht over ondergelopen fietspaden.

26 februari 2024: Tweede overleg van Provincie, gemeente, fietsorganisaties en natuurbeheerders over toekomst Blijdensteinsweg. Het algemene beleid met de beheerplannen en de geheime brief wil de Provincie later bespreken en de doorgang Kattendel bij Bloemendaal mag niet ter tafel komen.

7 mei 2024: Overleg met Provincie, natuurbeheerders, Fietsersbond, gemeenteraad Bergen, Fietsplatform en ANWB. Behoud fietsnetwerk blijkt als wens, niet als eis opgenomen te zijn in de plannen. Ross Goorden: ‘Bij een wens denk ik aan bankjes langs de route, of een nog fijnmaziger fietsnetwerk. Maar instandhouding van het fietsnetwerk is een eis. .Dus de route kan best een stukje verplaatsen of de lucht in bijvoorbeeld.

Hoe verder? Vooralsnog zit er geen schot in de zaak. Als dat zo blijft gaat de Fietsersbond zeker meer acties voeren met zijn bondgenoten. Niets doen is geen optie want als het aan de duinbeheerders ligt worden negen fietspaden in de Noordhollandse duinen opgeheven.

Dat de huidige fietspaden beschermd worden tegen het opwaaiende zand door ze regelmatig te vegen, de verstuiving vast te leggen of een goed alternatief. Het gaat onder andere om de fietspaden Blijdensteinsweg, Verspyckweg en Woudweg bij Bergen en de fietspaden naar Parnassia, Kattendel en Duin & Kruidberg bij Bloemendaal.

Dat zijn belangrijke fietsverbindingen van en naar het strand en ze maken bovendien deel uit van het landelijk fietsnetwerk. Bewoners gebruiken ze, maar ook bezoekers en toeristen. Het is er in de zomer al heel druk en als de helft van het fietsnetwerk verdwijnt, is dat gewoon gevaarlijk.

Provincie en natuurbeheerders vinden kilometers omrijden een goed alternatief, maar daar is de Fietsersbond het niet mee eens. Een goede oplossing als een fietstunnel of fietsbrug kost geld. Bovendien is het duingebied Natura 2000-gebied, wat betekent dat het een beschermd gebied is waarvoor strenge normen gelden met betrekking tot de uitstoot van stikstof. Er zijn wel mogelijkheden om de uitstoot te compenseren. Zo is op Texel, ook Natura 2000-gebied, een fietsbrug aangelegd. Maar het grootste probleem is de onwil van de natuurbeheerders en Provincie Noord-Holland om fietsers serieus te nemen.

De fietspaden in de duinen staan, waarschijnlijk door klimaatverandering, steeds langer onder water en natuurbeheerder PWN ziet afsluiten van de paden als enige oplossing. Sterker, de natuurbeheerder vraagt zich af of de fietspaden misschien niet definitief opgeheven moeten worden. Dat is een kortzichtige oplossing omdat het ten koste gaat van de bewegingsruimte van fietsers en haaks staat op de doelstelling om fietsen aantrekkelijker te maken. Ook hier blijkt dat PWN de ogen sluit voor het belang van de vele fietsers in de duinen.

De oplossing van de Fietsersbond is een combinatie van tijdelijke maatregelen, bijvoorbeeld met kluunmatten over het zand, plankieren over het water, en structurele. Op termijn zullen de laagste gedeelten van de fietspaden bijvoorbeeld opgehoogd moeten worden zodat ze begaanbaar blijven.